Dobry start dla produkcji sadowniczej – produkcja kwalifikowanych drzewek owocowych w 2021 r. przekroczyła 10 mln sztuk. 80% stanowiły drzewka jabłoni
Koniec lata i początek jesieni to sezon, w którym Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa jest zaangażowana w wykonywanie zadania związanego z kwalifikacją materiału szkółkarskiego roślin sadowniczych. Nikogo nie trzeba chyba przekonywać, że założenie uprawy sadowniczej (sad owocowy, plantacja krzewów owocowych czy plantacja truskawek) z materiału szkółkarskiego spełniającego wymagania jakościowe i zdrowotne to podstawowy warunek gwarantujący sukces w produkcji owoców. Zanim uzyskamy dane z tegorocznej oceny, sięgnijmy do najważniejszych ubiegłorocznych wyników.
W 2021 roku Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa wykonała ocenę 684,39 ha upraw kwalifikowanego i elitarnego materiału szkółkarskiego roślin sadowniczych. Urzędową ocenę przeprowadzono w 271 gospodarstwach szkółkarskich.
Liczba gospodarstw szkółkarskich, w których przeprowadzana była kwalifikacja materiału szkółkarskiego w ostatnim 10-leciu kształtowała się na dosyć stabilnym poziomie, z tendencją spadkową. Ale w latach wcześniejszych (2001 r.) ocena odbywała się w 1116 gospodarstwach szkółkarskich. Tak więc na przestrzeni ostatnich 20 lat liczba gospodarstw produkujących kwalifikowany i elitarny materiał zmniejszyła się 4-krotnie. W tym samym czasie powierzchnia kwalifikowanych i elitarnych upraw szkółkarskich zmniejszyła się o ok. 25%. Wyniki te wskazują na wyraźną zmianę struktury gospodarstw – w miejsce licznych i rozdrobnionych powstały większe gospodarstwa, zajmujące się profesjonalnym wytwarzaniem materiału szkółkarskiego. Dane dotyczące liczby gospodarstw szkółkarskich, w których przeprowadzana była kwalifikacja oraz powierzchnię zakwalifikowanych upraw na przestrzeni ostatnich 10 lat obrazuje (wykres 1).
Do przodujących województw w produkcji kwalifikowanego materiału szkółkarskiego należą lubelskie i mazowieckie.
Najważniejsze z punktu widzenia zajmowanego areału rodzaje materiału szkółkarskiego to szkółki drzewek owocowych, plantacje podkładek wegetatywnych oraz plantacje sadzonek truskawek.
Szkółki drzew owocowych
Produkcja kwalifikowanych drzewek w roku 2021 nieznacznie przekroczyła 10 mln sztuk i zajmowała powierzchnię blisko 300 ha. Drzewka jabłoni stanowiły niemalże 80% wszystkich kwalifikowanych drzewek owocowych. Asortyment odmianowy był zróżnicowany, obejmował aż 86 odmian. Od lat największą popularnością wśród szkółkarzy cieszą się: Golden Delicious i jego mutanty (Golden Delicious Reinders, Camspur), Szampion i jego mutanty (Szampion Reno, Szampion Arno, Reno 2)oraz Idared i jego czerwone mutanty (Najdared, Idaredest).
Plantacje podkładek wegetatywnych
Podkładki rozmnażane w sposób wegetatywny wytwarzane były na powierzchni blisko 130 ha. Największy udział w tej produkcji stanowią podkładki stosowane dla jabłoni: M9, M9T337, M26, P60 i M7.
Plantacje sadzonek truskawek
Świadectwa oceny polowej materiału szkółkarskiego potwierdzające spełnienie wymagań w zakresie wytwarzania i jakości w 2021 r. wystawiono dla 65 mln sztuk. Do najpopularniejszych odmian w kwalifikowanym materiale należały: Camarosa, Nabila, Flair, Honeoye i Grandarosa.
Alternatywą dla kwalifikowanego bądź elitarnego materiału szkółkarskiego jest zastosowanie materiału CAC. Jest to materiał również zgodny z określonymi wymaganiami, ale ocena jest przeprowadzona przez dostawcę. Z roku na rok rośnie udział materiału CAC w produkcji materiału szkółkarskiego. Inspekcja sprawuje funkcję organu kontrolnego przy wytwarzaniu tego materiału.
Zestawienia wyprodukowanego materiału szkółkarskiego w ostatnim 10-leciu wyraźnie wskazują, że produkcja zarówno drzewek owocowych (wykres 2) jak i krzewów owocowych (wykres 3) czy sadzonek truskawek (wykres 4) w kategorii CAC znacznie przewyższa produkcję materiału kwalifikowanego.
W produkcji materiału CAC pierwsze miejsce zajmuje województwo podkarpackie. Kolejne należą, podobnie jak w przypadku materiału kwalifikowanego, do województw lubelskiego i mazowieckiego.