Działalność UOKiK w 2022 roku

Ponad 950 decyzji z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów, prawie 430 mln zł nałożonych kar. Blisko 20 tys. kontroli sprawdzających jakość i bezpieczeństwo zabawek, ubrań oraz produktów codziennego użytku. Przedstawiamy podsumowanie działań UOKiK w 2022 r.

– Ubiegły rok to czas wytężonej pracy dla konsumentów i uczciwych przedsiębiorców, naznaczony po pandemicznymi trudnościami, ale przede wszystkim wojną w Ukrainie. Wyzwaniom stawialiśmy czoła nie tylko monitorując rynek i przeciwdziałając nieuczciwym praktykom, ale także wspierając rząd w wypracowaniu i notyfikacji programów pomocowych.  W 2022 roku wyraźnie dostrzegane były nasze działania w sieci. Rozpoczęliśmy rewolucję w zakresie oznaczania treści komercyjnych w internecie, a także rozpoczęliśmy porządkowanie marketingu treści na portalach informacyjnych. Kwestionowaliśmy praktyki przedsiębiorców e-commerce, którzy niestety coraz częściej wykorzystują wiedzę na temat zachowań konsumenckich do nieuczciwego wpływania na decyzje zakupowe, w tym tzw. dark patterns. W tę tematykę naturalnie wpisują się wydane pod koniec roku dwie ważne decyzje wobec Allegro, które pokazują, że pod jednym dachem myślimy zarówno o ochronie konkurencji, jak i konsumentów. Łącznie wydaliśmy prawie tysiąc decyzji i nałożyliśmy blisko 430 mln zł kar – mówi Prezes UOKiK Tomasz Chróstny.

Praktyki ograniczające konkurencję

W 2022 roku Prezes UOKiK wszczął 35 postępowań – wyjaśniających i antymonopolowych dotyczących praktyk ograniczających konkurencję. Ponadto wystosował 52 wystąpienia miękkie do przedsiębiorców. Polegają one na wezwaniu do przedstawienia wyjaśnień, zmiany bądź eliminacji niedozwolonych działań.

Prezes Urzędu wydał w 2022 roku 8 decyzji z zakresu praktyk ograniczających konkurencję, z czego 7 dotyczyło niedozwolonych porozumień, a jedna – nadużywania pozycji dominującej. Łączne kary finansowe wyniosły ponad 241 mln zł. W dwóch przypadkach sankcje obniżono dzięki programowi łagodzenia kar leniency. W 2022 r. przedsiębiorcy złożyli 3 wnioski o objęcie tym programem. Zbierając dowody potwierdzające istnienie praktyk antymonopolowych, Urząd dziewięć razy skorzystał z możliwości przeszukania firm, sprawdzając 30 przedsiębiorców. W porównaniu z rokiem ubiegłym ponad czterokrotnie wzrosła liczba sygnałów zgłoszonych w ramach programu sygnalista.  W ubiegłym roku było ich 2396, a rok wcześniej 547.

Najwyższa kara za praktyki ograniczające konkurencję w 2022 r. została nałożona na spółkę Allegro i wyniosła ponad 206 mln zł. Przedsiębiorca w niedozwolony sposób wykorzystywał pozycję rynkową, faworyzując własny sklep internetowy kosztem konkurencyjnych sprzedawców na platformie allegro.pl.

Druga w kolejności kara dotyczyła spółki Karcher i wyniosła 26 mln zł. Przedsiębiorca od końca lat 90. w porozumieniu ze swoimi dystrybutorami ustalał minimalne i sztywne ceny detaliczne urządzeń i systemów czyszczących marki Kärcher. Kara byłaby znacząco wyższa, gdyby spółka nie skorzystała z programu łagodzenia kar leniency.

Inna ważna decyzja dotyczyła zmowy przetargowej  siedmiu przedsiębiorców zajmujących się odbiorem odpadów. Utworzone przez firmy konsorcjum służyło ograniczeniu  konkurencji w zamówieniach publicznych, organizowanych przez związek gmin aglomeracji poznańskiej. Łączna suma kar pieniężnych wyniosła w tym przypadku ponad 7 mln zł.

Wśród wystąpień miękkich na szczególną uwagę zasługuje interwencja na rynku samochodów osobowych. Prezes UOKiK sprawdził w ramach badania rynku praktyki importerów 14 największych marek. W efekcie naprawy gwarancyjne nie są już uzależniane od serwisowania pojazdów wyłącznie w autoryzowanych stacjach obsługi. Swoje praktyki w tym zakresie zmienili importerzy marek: Ford, Nissan, Citroen, DS i Peugeot.

Przewaga kontraktowa

W 2022 roku Prezes UOKiK wydał 3 decyzje dotyczące nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolno-spożywczymi. Wszczął 17 postępowań wyjaśniających oraz 4 właściwe. Ponadto skierował 14 wystąpień miękkich do przedsiębiorców.

Łączne kary za nieuczciwe wykorzystywanie przewagi kontraktowej wyniosły blisko 71 mln zł. Decyzja z najwyższą karą dotyczyła niedozwolonego pozbawiania przyznanej pomocy za poniesione straty hodowcom trzody chlewnej ze stref ASF. Taką praktykę stosowała spółka Agri Plus należąca do grupy kapitałowej Animex. Przeprowadzone postępowanie wykazało, że działania przedsiębiorcy stanowiły nieuczciwe wykorzystanie przewagi kontraktowej. Prezes UOKiK nałożył na niego karę w wysokości ponad 68 mln zł.

Ważne rozstrzygnięcia dotyczyły również rynku zboża. Prezes UOKiK nałożył przeszło 2 mln zł kary na spółkę Cefetra Polska. Przedsiębiorca wymagał od rolników całości zakontraktowanych dostaw, także wówczas gdy wystąpiły niezależne od nich okoliczności, np. susza lub inny przypadek siły wyższej, uniemożliwiający realizację dostaw przez rolnika. Podobne praktyki stosowała spółka Polish Agri, na którą została nałożona sankcja pieniężna w wysokości ponad 300 tys. zł.

Poza wydanymi decyzjami na uwagę zasługuje m.in. raport dotyczący opłat okołosprzedażowych, pobieranych przez sieci handlowe od dostawców za usługi wykonywane na ich rzecz. Wskazano w nim m.in. które praktyki dużych sieci mogą naruszać przepisy. Już w trakcie badania zostały wszczęte pierwsze postępowania dotyczące praktyk właścicieli sklepów: Auchan, Carrefour, Dino, Selgros i Żabka podejrzewanych o wykorzystywanie opłat do działań na niekorzyść swoich mniejszych kontrahentów.

Zatory płatnicze

W ubiegłym roku Urząd prowadził 88 postępowań dotyczących zatorów płatniczych. Wydane zostały 33 decyzje w sprawie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych. Na przedsiębiorców powodujących zatory nałożono kary w łącznej wysokości prawie 11 mln zł, czyli o 9,5 mln zł więcej niż w 2021 r.

Najwyższa kara została nałożona na spółkę Polska Grupa Farmaceutyczna i wyniosła ponad 4 mln zł. Następna w kolejności kara dotyczyła również przedsiębiorcy z branży farmaceutycznej – spółki Neuca i wyniosła ponad 3 mln zł. Inne ukarane podmioty to m.in. Zakłady Drobiarskie Farmio (kara ponad 730 tys. zł), spółka Bewa (ponad 567 tys. zł kary) oraz Reckitt Benckiser Production (prawie 555 tys. zł).

Ubiegły rok przyniósł również nowelizację przepisów o zatorach płatniczych. Prezes Urzędu uzyskał kompetencje do kierowania do przedsiębiorców tzw. miękkich wezwań, bez konieczności wszczynania postępowania administracyjnego. Ustawodawca zdecydował się również na zmianę wzoru, na podstawie którego wyliczane są kary pieniężne. Jednocześnie nowelizacja wprowadza instytucję tak zwanego „miarkowania kary” polegającego na uwzględnianiu okoliczności zarówno łagodzących (skutkujących obniżeniem kary), jak i obciążających (w oparciu o które kara będzie zaostrzana).

Całość podsumowania w linku: www.uokik.gov.pl