Konsumenci w samym centrum – konferencja UOKiK w ramach sieci ICPEN
UOKiK przewodzi pracom Międzynarodowej Sieci Ochrony Konkurencji i Konsumentów – ICPEN. 4-6 października odbywa się w Warszawie pierwsza konferencja w ramach polskiej prezydencji. Priorytetem jest wzmocnienie odpowiedzialnych wyborów konsumentów i globalnej współpracy między instytucjami chroniącymi ich prawa.
Porównując międzynarodową sieć ICPEN do układu planetarnego, widzimy, że w samym jej środku, w miejscu centralnej gwiazdy, znajdują się konsumenci. Wokół ochrony ich praw, dbania o ich interesy i czuwania nad ich bezpieczeństwem skupiają się instytucje z ponad 70 krajów świata oraz organizacje takie jak Komisja Europejska, Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) czy Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD).
W tym roku UOKiK ponownie, po 17 latach, stanął na czele ICPEN i przewodzi pracom sieci. W dniach 4-6 października 2023 r. odbywa się w Warszawie pierwsza konferencja w ramach rocznej polskiej prezydencji. Zaplanowane są warsztaty, prezentacje działań, podsumowania trwających projektów, a całe wydarzenie stanowi platformę do dialogu i bezpośredniej wymiany doświadczeń. Hasłem przewodnim jest „Wzmocnienie odpowiedzialnych wyborów konsumenckich” [Empowering responsible consumer choices].
Podczas naszej prezydencji zadbamy szczególnie o synergię między sieciami, organizacjami i instytucjami chroniącymi najsłabszych uczestników rynku – konsumentów. Zwiększając koordynację działań w ramach ICPEN i innych platform współpracy, takich jak OECD i UNCTAD, wzmacniamy możliwości egzekwowania prawa przez poszczególne instytucje ochrony praw konsumentów na całym świecie. Wierzymy, że efekt skali i zsynchronizowanie prac pozwolą jeszcze efektywniej chronić prawa konsumentów w dzisiejszej, coraz częściej także cyfrowej, rzeczywistości – mówi Tomasz Chróstny, Prezes Urzędu.
Na konferencji UOKiK zainauguruje projekt „Online marketing” skupiający zagadnienia związane z marketingiem cyfrowym. Wraz z rozwojem internetu, e-komunikacji i e-handlu firmy opracowują nowe sposoby kontaktu z konsumentami i zachęcania ich do zakupu oferowanych towarów i usług. Obserwujemy innowacyjne strategie, kanały i narzędzia, które dynamicznie zmieniają naszą rzeczywistość i stają się kolejnym elementem codzienności. Ta mnogość odbieranych przez konsumentów bodźców może utrudniać im podejmowanie decyzji w sposób przemyślany i odpowiedzialny. Zwłaszcza jeśli stykają się z nieuczciwymi praktykami, które wprowadzają w błąd. Konsumenci muszą uważać na fałszywe opinie i recenzje w sieci, ukrywanie komercyjnego charakteru treści, np. przez influencerów, czy tzw. dark patterns, które wykorzystują socjotechniki i wiedzę o zachowaniach użytkowników do wpływania na ich preferencje i manipulację procesem decyzyjnym. Są to problemy, z którymi mierzą się i którym muszą przeciwdziałać agencje ochrony konsumentów.
Polska jest również liderem programu „Ochrona konsumentów w internecie – Finanse przyszłości: usługi i scam”, którego celem jest zbadanie e-rynku nowych usług finansowych i pojawiających się na nim oszustw. Skok technologiczny wymaga tu szczegółowych analiz ryzyka. Pod lupą są usługi oferowane online, działania influencerów i kwestie związane z kryptowalutami. Grupami szczególnie wrażliwymi i zagrożonymi są seniorzy oraz młodsi konsumenci.
Ponadto na forum międzynarodowym nie sposób obecnie ominąć dyskusji o sztucznej inteligencji – jej potencjału i wpływu na każdą dziedzinę życia. Kluczowe są rozważne podejście oraz współpraca między podmiotami publicznymi i prywatnymi, aby lepiej zrozumieć AI i wykorzystywać ją z korzyścią dla konsumentów. Dlatego UOKiK podczas konferencji podzieli się doświadczeniami z tworzenia rozwiązań ułatwiających wykrywanie niedozwolonych postanowień umownych.
Zgodnie z hasłem prezydencji – „Wzmacnianie odpowiedzialnych wyborów konsumenckich” – istotne jest, żeby mieć na uwadze również kwestie środowiskowe, etyczne. ICPEN od kilku lat prowadzi projekt poświęcony zjawisku tworzenia przez przedsiębiorców mylących, niejasnych lub nieprawdziwych przekazów wskazujących na ekologiczne, zrównoważone podejście do oferowanych produktów i usług. Prace będą kontynuowane, aby konsumenci, dokonując decyzji zakupowych i chcący kierować się dobrem środowiska, nie byli wprowadzani w błąd.
Odpowiedzialne wybory konsumenckie omówione zostaną także w kontekście rosnących kosztów utrzymania. W okresie kryzysu energetycznego, wysokiej inflacji wzrasta ryzyko nieuczciwych działań biznesowych, dlatego istotna jest czujność instytucji ochrony praw konsumentów w egzekwowaniu przepisów oraz edukowanie o zrównoważonej konsumpcji. Na poziomie krajowym UOKiK prowadzi badania identyfikujące postawy społeczne wobec kwestii zmniejszania gramatury opakowań produktów przy zachowaniu lub zwiększeniu ich ceny. To coraz częstsza praktyka przedsiębiorców.
Głównym priorytetem UOKiK i całej sieci ICPEN – w samym centrum toczących się w jej ramach prac – są konsumenci. Konferencja w Warszawie jest pierwszym z dwóch planowanych spotkań przedstawicieli instytucji chroniących prawa konsumentów z całego świata. Kolejne wydarzenia: spotkanie wysokiego szczebla, warsztaty dobrych praktyk i konferencja odbędą się 7-10 maja 2024 r. w Gdańsku.
UOKiK prowadzi intensywne działania nad rozbudową ICPEN. Zaprasza partnerów ze współpracy bilateralnej do udziału w pracach i zachęca kolejne kraje do dołączenia do sieci. Wszystko po to, aby wzmocnić siłę i zasięg oddziaływania oraz by dzięki jak najszerszej wymianie doświadczeń i wspólnym inicjatywom międzynarodowych partnerów powiększyć wachlarz narzędzi służących ochronie konsumentów.