ROP w Polsce. Jak wpłynie na wybrane sektory gospodarki?

17 mld zł wpływu na PKB, nawet 60 tys. nowych miejsc pracy w sektorze do 2034 r. oraz wzrost pensji pracowników – jak przekonuje Eko-Pak, to tylko niektóre korzyści płynące z wdrożenia producenckiego modelu ROP w Polsce.

Unijny pakiet odpadowy zakłada, że w perspektywie do 2025 i 2030 r. wzrosną cele w zakresie recyklingu odpadów, zarówno poziomu przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych, jak i odpadów opakowaniowych. Ich osiągnięcie wymagać będzie znacznych nakładów finansowych w infrastrukturę – jak bowiem wynika z szacunków Ministerstwa Klimatu i Środowiska łączne koszty inwestycyjne wynieść mają do 2034 r. blisko 25 mld zł.

Czas na przeprowadzenie wymaganych inwestycji infrastrukturalnych jest bardzo krótki i wynosi zaledwie 8-13 lat. Jak przekonuje Związek Pracodawców Przemysłu Opakowań i Produktów w Opakowaniach EKO-PAK, wymusza to na Polsce działania niemożliwe do przeprowadzenia bez aktywnego udziału sektora prywatnego. – Proponuje się, by koordynację systemu zbiórki części odpadów, na których recykling UE kładzie szczególny nacisk (tj. tworzyw sztucznych, opakowań wielomateriałowych, papieru i tektury, metali oraz szkła), przejęły organizacje sektora prywatnego. Realizacja Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP) przez sektor prywatny ma wiele przewag nad systemem, w którym koordynatorem są Jednostki Samorządu Terytorialnego (JST) – przekonywano podczas prezentacji raportu pt. „Wpływ społeczno–ekonomiczny systemu Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta, opartego o model pełnej odpowiedzialności organizacyjnej, na wybrane sektory gospodarki kraju(1)”, która miała miejsce 25 maja 2021 r.

Producencki model ROP szansą dla polskiej gospodarki

Rozwiązanie wykorzystujące potencjał sektora prywatnego do zorganizowania i koordynowania systemu ROP zakłada, że gminy odpowiedziane są za odbiór i zagospodarowanie odpadów gabarytowych, rozbiórkowych, biodegradowalnych i zmieszanych. Producenckie organizacje ROP przejmują natomiast obowiązek organizowania selektywnej zbiórki i dalszego zagospodarowania odpadów z czterech głównych frakcji, tj. szkła, tworzyw sztucznych, papieru i kartonu oraz metali. Na sektorze prywatnym ciążyłby także obowiązek koordynacji odbioru i recyklingu opakowań wielomateriałowych (założenia producenckiego modelu ROP na grafice obok).

Jak przekonywał autor raportu, Marek Lachowicz, system ROP realizowany przez producentów stanowi przede wszystkim model współpracy samorządów i organizacji producentów. – W zaproponowanym podziale obowiązków inwestycyjnych, zapewnienie przez organizacje ROP efektu trwałości umożliwiać będzie trudniejsze inwestycje, które w znacznej mierze będą musiały być realizowane przez firmy zagraniczne. W myśl idei współpracy JST i organizacji ROP, łączny koszt wymaganych inwestycji oszacowany przez MKiŚ dzielony jest następująco: JST realizują inwestycje o wartości około 10 mld zł, a organizacje ROP zabezpieczają możliwość realizacji inwestycji o wartości 16,5 mld zł. Oznacza to, że producenci poprzez organizacje ROP zabezpieczają realizację większej części inwestycji, przez co samorządy muszą wygospodarować znacznie mniejszy wkład własny na poziomie 2-2,5 mld zł – czytamy w raporcie. Jak dodano, zakładając utrzymanie samorządowego modelu zagospodarowania odpadów frakcyjnych, inwestycje w infrastrukturę sektora gospodarki odpadami wymagałyby tymczasem zadysponowania w przeciągu najbliższych kilku lat przez JST kwoty 5-6 mld zł. – Budowy niezbędnej infrastruktury do zagospodarowywania odpadów oraz tworzenia korzystającego z niej systemu ROP, nie można rozpatrywać w kategoriach zagrożenia, a szansy dla polskiej gospodarki – przekonywał Lachowicz.

Model ten zakłada przede wszystkim, że inwestycje realizowane w ramach gospodarki odpadami odbywać będą się nie w ramach procedury zamówień publicznych (która jest czasochłonna, zwłaszcza gdy przegrani odwołują się od decyzji), a w oparciu o Kodeks Cywilny.

Jakie korzyści? M.in. wzrost pensji pracowników sektora i zwiększone wpływy dla JST

Niezbędne inwestycje, które zrealizowane mają zostać w sektorze gospodarki odpadami, powinny przynieść ze sobą korzyści związane nie tylko ze spełnieniem unijnych wymagań zawartych w pakiecie odpadowym. Jak zauważono w raporcie, sama realizacja wskazanych przez MKiŚ inwestycji będzie wiązać się z pozytywnym wpływem na PKB w wysokości 11,5–12 mld zł do 2029 r. i dalszych 5,5 mld zł do 2034 r. Jednocześnie spodziewany byłby wzrost zatrudnienia w sektorze o ok. 40-50 tys. osób do 2029 r. i 49-60 tys. do 2034 r. Zwiększeniu ulec miałaby także wysokość pensji pracowników sektora gospodarki odpadami, czego łącznym efektem będzie przyrost PKB o 5,7 mld zł rocznie w okolicach 2029 r. oraz 8,7 mld zł w 2034 r., a sumarycznie, odpowiednio o 22,5 mld i 60 mld zł dla analizowanych okresów. – Z każdej pensji pracownik sektora odpadowego przeznaczy na konsumpcję 4146 zł w 2029 r. oraz 5308 zł w 2034 r. Pieniądze te trafią do gospodarki, gdzie przeznaczone zostaną, między innymi, na dalszą konsumpcję i podatki. Przyjmując przeciętną stopę opodatkowania w gospodarce jako 16 proc., można przyjąć, że każda złotówka przeznaczona na wynagrodzenia przyniesie wzrost PKB o 2,80 zł. Wpływ ten, rzecz jasna, nie ustanie po jednym roku, gdyż zwiększone zatrudnienie w sektorze będzie stałe – dodano. Zyskać miałyby także samorządy, których budżety ucierpiały podczas pandemii koronawirusa Sars-Cov-2. Zgodnie z szacunkami EKO-PAK, do samorządowych kas rokrocznie wpływać mogłoby od 300 mln zł rocznie w 2029 r. do nawet 600 mln za 2034 r.

– Łącznie reforma sektora przeprowadzona w oparciu o producencki model ROP poprawi dynamikę wzrostu PKB Polski co najmniej o 0,33 proc. rocznie. To mniej więcej 1980 km autostrad – skonkludował Lachowicz.

Jak podsumował Krzysztof Baczyński, prezes zarządu EKO-PAK, producencki model ROP odblokuje system gospodarki odpadami, uczyni go bardziej elastycznym i pozwoli samorządom na realizację inwestycji także w innych, istotnych dla nich, sektorach.

www.teraz-srodowisko.pl