Sprawozdanie KE dotyczące Polski – Stosowność i skuteczność wdrożenia krajowych rozwiązań służących zwalczaniu przypadków fałszowania w łańcuchu rolno-spożywczym
W sprawozdaniu Komisji Europejskiej opublikowanym dnia 04.05.2022 r. przedstawiono wyniki badania wyjaśniającego dotyczącego Polski, przeprowadzonego przez DG ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności w dniach 6–14.09.2021 r.
Celem było uzyskanie informacji na temat stosowności i skutecznego wdrożenia krajowych rozwiązań służących zwalczaniu przypadków fałszowania w łańcuchu rolno-spożywczym zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625. Na skutek pandemii COVID-19 to badanie wyjaśniające przeprowadzono zdalnie i nie obejmowało ono kontroli na miejscu. Spotkania z władzami polskimi odbyły się w formie wideo- i telekonferencji.
W ramach badania wyjaśniającego przeanalizowano w szczególności wdrożenie art. 9 ust. 2 w zakresie przeprowadzania kontroli urzędowych regularnie, z właściwą częstotliwością i w oparciu o ocenę ryzyka, w celu zidentyfikowania ewentualnych celowych naruszeń przepisów, o których mowa w art. 1 ust. 2, wynikających ze stosowania nieuczciwych lub oszukańczych praktyk.
W artykule publikujemy główne wnioski. Pełne sprawozdanie dostępne jest pod tym linkiem.
Wnioski dotyczące planowania i przeprowadzania kontroli
Właściwe organy nadal muszą wprowadzić rozwiązania zapewniające, aby w ramach planowania i przeprowadzania kontroli urzędowych przewidzianych w art. 9 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2017/625 odpowiednio uwzględniano prawdopodobieństwo wystąpienia większej liczby rodzajów nieuczciwych lub oszukańczych praktyk, nie tylko fałszowania artykułów rolno-spożywczych, oraz wszystkie obszary, o których mowa w art. 1 ust. 2 tego rozporządzenia.
Funkcjonują mechanizmy umożliwiające wykorzystanie dostępnych zestawów danych i informacji zgromadzonych na potrzeby procesu planowania opartego na analizie ryzyka w zakresie artykułów rolno-spożywczych, w przypadku których istnieje ryzyko, że zostaną zafałszowane. Należy korzystać z pozostałych źródeł informacji (organy egzekwowania prawa i organy wymiaru sprawiedliwości, Grupa Zadaniowa ds. Nielegalnych Środków Ochrony Roślin, aktywny udział w inicjatywach międzynarodowych), aby oceny ryzyka obejmowały wszystkie obszary objęte kontrolą.
Systemy kontroli urzędowych stosowane przez właściwe organy obejmują czasem konkretne metody kontroli skoncentrowane na fałszowaniu produktów, które można uznać za zgodne z art. 9 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2017/625. Rozwiązania dotyczące kontroli związanych z art. 9 ust. 2 wprowadzono już w przypadku kontroli wprowadzania do obrotu i stosowania środków ochrony roślin. Kompleksowe kontrole środków ochrony roślin przeprowadzane przez WIORiN i organy celne zapewniają duże prawdopodobieństwo wykrycia przypadków zafałszowanych i nielegalnych produktów. IJHARS uznaje fałszowanie artykułów rolno-spożywczych głównie za problem związany z jakością handlową i w niewielkim stopniu bierze dodatkowo pod uwagę celowość działania, ewentualne ryzyko dla bezpieczeństwa żywności lub innego rodzaju ryzyko związane z fałszowaniem. Takie podejście uniemożliwia wymianę istotnych informacji z pozostałymi organami na potrzeby podjęcia odpowiednich działań następczych.
Wnioski dotyczące działań mających zapobiec ponownemu występowaniu nieuczciwych praktyk oraz kar
Na podstawie posiadanych uprawnień i obowiązujących przepisów właściwe organy mogą nakładać proporcjonalne kary administracyjne na podmioty, które wprowadzają do obrotu zafałszowane produkty spożywcze i nielegalne lub podrobione środki ochrony roślin. Egzekwowanie przepisów polega w głównej mierze na nakładaniu administracyjnych kar pieniężnych w związku z takimi produktami, które to kary nie są wystarczająco odstraszające lub ukierunkowane, o czym świadczy występowanie sprawców, którzy ponownie celowo dopuszczają się naruszeń w sektorze spożywczym. Na takie podmioty należy również nakładać kary finansowe zgodnie z art. 139 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2017/625.
Wnioski dotyczące pomocy i współpracy administracyjnej
Rozwiązania wprowadzone w zakresie pomocy i współpracy administracyjnej są odpowiednie na potrzeby zapewnienia terminowej i ukierunkowanej wymiany informacji między państwami członkowskimi i z Komisją na temat przypadków, w których zachodzi podejrzenie stosowania nieuczciwych lub oszukańczych praktyk, oraz rozwiązania te są skutecznie wdrażane.
Wnioski dotyczące mechanizmu umożliwiającego zgłaszanie naruszeń
Właściwe organy dysponują mechanizmami umożliwiającymi zgłaszanie naruszeń związanych z nieuczciwymi i oszukańczymi praktykami, dokumentowanie takich zgłoszeń oraz prowadzenie w związku z nimi działań następczych. Trwają prace nad zapewnieniem spójnego i odpowiedniego poziomu ochrony sygnalistów.