Wpływ COVID-19 na sektor rolny, leśny i rybołówstwa
Wstęp
Ze względu na postępy w kampanii szczepień w UE pojawiają się pozytywne sygnały gospodarcze, sytuacja pozostaje jednak niepewna. Sektor rolny zmaga się mimo wszystko z licznymi wyzwaniami, związanymi między innymi ze wzrostem kosztów produkcji (np. paszy, nawozów i paliwa), a także dostępnością środków produkcji, rozwojem sytuacji handlowej i skutkami kiepskiej pogody. Przykładowo, ceny paszy i dodatków paszowych poszły w górę o ponad 3%. Mimo że sytuacja transportu produktów rolno-spożywczych się poprawiła, nadal występują poważne trudności związane z procedurami celnymi w przypadku handlu z krajami trzecimi (np. brexit) i wyższymi kosztami.
Badania pt. „Wstępne skutki pandemii Covid-19 dla europejskiego rolnictwa”[1] wskazują, że podczas pandemii „łańcuch dostaw produktów rolno-spożywczych w UE wykazał się wysoką odpornością. Wartość produkcji rolnej spadła o jedyne 1,4% w 2020 r. w stosunku do roku 2019, a w porównaniu do średniej z lat 2015-2019 wzrosła o 2,9%”.Niemniej jednak, sektory zależne w znacznej mierze od gastronomii (np. wino, wołowina i cielęcina) doświadczają poważnych trudności. Sektory kwiatów, roślin ozdobnych i cukru również poniosły znaczne straty finansowe. Dochody rolników zmniejszyły się w stosunku do roku 2019 (-7,9%, tj. 7,1 mld euro). Unijne rolnictwo poradziło sobie z niedoborem „wywołanym przez ograniczenia przemieszczania się (1 mln pracowników sezonowych w rolnictwie); opóźnieniami w dostawach żywności, surowców i innych środków produkcji rolnej, a także spowolnieniem produkcji żywności ze względu na ogniska wirusa w zakładach przetwórczych”.Mimo że „odpowiedź UE była skuteczna i pozwoliła na zachowanie integralności jednolitego rynku”, by lepiej reagować na przyszłe kryzysy należy rozważyć, między innymi „odłączenie rezerwy kryzysowej WPR od płatności bezpośrednich dla rolników”, by wzmocnić w ten sposób zdolność finansową UE w razie kryzysu1.
Choć większość krajów prawidłowo wdrożyła wytyczne UE dotyczące pracowników sezonowych, ich dostępność w nadchodzącym sezonie nadal budzi pewne obawy. Pozostałe kwestie dotyczą między innymi zabezpieczeń społecznych, gdy pracownicy są zatrudnieni jednocześnie w kilku państwach członkowskich. Okres kwarantanny wprowadzonej przez organy władzy różni się w poszczególnych krajach, co jest źródłem dodatkowych kosztów. Zakłóca to proces rekrutacji, zwłaszcza w przypadku pracowników transgranicznych. Ponadto pracownicy nie zawsze są objęci programami szczepień w kraju docelowym.
Analiza sektorowa:
Warzywa i owoce, kwiaty i rośliny ozdobne
Sady owoców pestkowych, a w mniejszym stopniu jabłkowe i gruszkowe ucierpiały z powodu przymrozków, które wystąpiły w wielu państwach członkowskich. Z szacunków wynika, że produkcja brzoskwiń i nektarynek w UE zmniejszy się o 18% w stosunku do roku 2020 ze względu na szkody wyrządzone przez mróz i wyniesie w sumie 2 420 821 ton. Produkcja moreli osiągnie poziom 344 000 ton, czyli spadnie o 40% w porównaniu do średniej z lat 2015-2019. Ze względu na niebywałą powagę sytuacji, sektor warzyw i owoców wezwał Komisję do udzielenia wszelkiego możliwego nadzwyczajnego wsparcia i do udostępnienia dodatkowych środków na szczeblu UE, by zrekompensować straty poniesione przez dotkniętych producentów, zob. FL(21)2878 (rev.1). Ceny jabłek i świeżych pomarańczy są rekordowo wysokie. Ceny pomidorów osiągnęły najwyższy poziom w marcu/kwietniu. Aczkolwiek UE importuje coraz więcej pomidorów z Maroka i Turcji. Po wystąpieniu przymrozków, w niektórych regionach trzeba było dokonać ponownych nasadzeń. Plantatorzy ograniczyli produkcję wyrobów świeżych przeznaczonych dla branży gastronomicznej (np. sałaty). Dystrybutorzy nakładają kary na dostawców, jeśli ci spóźnią się z dostawą, nawet jeśli opóźnienia wynikają z ograniczeń związanych z Covid-19. Najpoważniejsze problemy to nadal dostęp do sezonowej siły roboczej, zamknięcie sektora gastronomii, rosnące koszty wywozu, rosyjskie embargo i wyższe koszty produkcji. Od stycznia sytuacja sektora kwiatów i roślin ozdobnych się poprawia ze względu na ponowne otwarcie kanałów sprzedaży. Pewnych trudności dostarczają rosnące ceny surowców.
Więcej informacji w linku: www.krir.pl