Warzywa i owoce jako element zdrowego modelu żywienia

Dr Beata Piórecka¹

Zakład Żywienia Człowieka, Instytut Zdrowia Publicznego, Wydział Nauk o Zdrowiu UJCM¹

Wiele badań potwierdza znaczenie tradycyjnej diety śródziemnomorskiej w profilaktyce chorób przewlekłych niezakaźnych, w tym chorób układu krążenia, czy otyłości. Cechami charakterystycznymi tej diety, oprócz korzystnego wyboru nasion roślin strączkowych i pełnoziarnistych produktów zbożowych, uznano duże spożycie surowych lub gotowanych warzyw oraz świeżych owoców. Zawarty w nich błonnik pokarmowy, szczególnie jego frakcje rozpuszczalne mają udowodniony wpływ na zmniejszenie poziomu cholesterolu i trójglicerydów. Jednak w oparciu o dane GUS (lata 2000-2009) dzienne spożycie błonnika pokarmowego w Polsce uległo obniżeniu i w 2009r. wyniosło średnio 25,4 g. Owoce i soki owocowe stanowiły około 13%, a warzywa 26,4% udziału w jego dostarczaniu wraz z pożywieniem. Odpowiednie spożycie owoców i warzyw ma też znaczenie w profilaktyce i leczeniu nowotworów, szczególnie tych zlokalizowanych w przewodzie pokarmowym. W tym przypadku korzystny wpływ błonnika pokarmowego jest wzmacniany poprzez wysoką zawartość w warzywach i owocach składników bioaktywnie czynnych m.in. witamin antyoksydacyjnych, czy związków polifenolowych.

W Polsce obserwuje się coraz większe zainteresowanie konsumentów wartością odżywczą oraz ekologicznym pochodzeniem produktów żywnościowych, w tym szczególnie warzyw i owoców. Spożycie warzyw na osobę to istotny wskaźnik w ocenie zachowań konsumpcyjnych.  Grupy społeczne o niskich dochodach spożywają mniej warzyw i owoców, a kobiety, osoby wykształcone czy prowadzące aktywny tryb życia, a także mieszkańcy wsi zazwyczaj jadają ich więcej. Zgodnie z zaleceniami różnorodne, a także różnokolorowe i świeże warzywa oraz owoce należy spożywać do każdego posiłku. Aktualnie zgodnie ze wskazaniami kampanii informacyjnej funkcjonującej w Australii ”Go for 2&5” podkreśla się, że w prozdrowotnym modelu żywienia należy codziennie uwzględniać 2 porcje owoców i 5 porcji warzyw. Spożywanie 100% soków owocowych lub owocowo-warzywnych (szklanka 200ml) można uznać jako jedną z porcji warzyw lub owoców.