Będzie duża nowelizacja opłaty cukrowej! Napoje sprzedawane przez internet zostaną objęte daniną
Ministerstwo Finansów pracuje nad zmianą przepisów o tzw. opłacie cukrowej. Resort twierdzi, że chodzi jedynie o doprecyzowanie obowiązujących regulacji, w praktyce jednak zmiany będą istotne – jedną z nich będzie obciążenie opłatą cukrową napojów sprzedawanych przez internet. MF planuje też przeniesienie obowiązku zapłaty opłaty: z podmiotów dokonujących sprzedaży detalicznej lub sprzedających napoje do punktów sprzedaży detalicznej na producentów, importerów oraz podmioty nabywające wewnątrzwspólnotowo napoje.
Uwaga! Równolegle z pracą nad zmianami w opłacie cukrowej, Ministerstwo Finansów pracuje nad nowelizacją opłaty małpkowej. Oba parapodatki wprowadzane były wspólnie, w jednym akcie prawnym.
Obie opłaty obowiązują od 1 stycznia 2021 r. Jak wynika z wykazu prac legislacyjnych i programowych rządu, od tamtej pory “zidentyfikowano ograniczenia związane ze stosowaniem obowiązujących przepisów” ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (w zakresie opłaty od małpek) oraz ustawy o zdrowiu publicznym (w zakresie opłaty cukrowej).
Jakie problemy, zdaniem rządu, wymagają zaadresowania w przypadku opłaty cukrowej? Rada Ministrów zauważa, że konstrukcja systemu opłaty cukrowej opiera się na powiązaniu tej opłaty z faktem wprowadzenia na rynek krajowy napojów, rozumianym jako sprzedaż detaliczna napojów oraz sprzedaż napojów do pierwszego punktu sprzedaży detalicznej. Takie rozwiązanie, według MF, powoduje “szereg wątpliwości” dotyczących w szczególności objęcia opłatą napojów sprzedawanych: w punktach gastronomicznych; z wykorzystaniem maszyn vendingowych; oraz podmiotom, które nie prowadzą sprzedaży detalicznej napojów (podlegającej opłacie), jak również nie dokonują obrotu hurtowego napojami ani nie prowadzą działalności produkcyjnej (niepodlegającej opłacie) – jako przykład wskazano sprzedaż napojów firmie budowlanej.
Jeden z kluczowych “problemów” zidentyfikowanych przez MF dotyczy napojów sprzedawanych przez internet. – (…) Obowiązujące przepisy uniemożliwiają obciążenie opłatą “cukrową” napojów sprzedawanych przez internet, oraz Zakłady Pracy Chronionej, o których mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (..), co powoduje nierówne traktowanie podmiotów wprowadzających na rynek krajowy napoje, które z uwagi na skład powinny być objęte opłatą – wskazuje Ministerstwo Finansów.
I dodaje: – Zasadnicze trudności w zakresie opłaty “cukrowej” powoduje ustalenie podmiotu obowiązanego do zapłaty opłaty, szczególnie w przypadku wielokrotnej odsprzedaży tych samych napojów. Dodatkowe komplikacje powoduje sprzedaż napojów przez producenta podmiotowi zamawiającemu, bowiem producent zobowiązany jest do informowania organu o zawarciu umowy z zamawiającym najpóźniej w dniu powstania obowiązku zapłaty, który ciąży na zamawiającym. W przypadku dalszej odsprzedaży obowiązek zapłaty przenosi się na kolejny podmiot, który dokona wprowadzenia napojów do sprzedaży detalicznej. Powyższe rozwiązanie budzi zastrzeżenia, ponieważ producent jest zobowiązany śledzić kolejne etapy sprzedaży napojów, aby zrealizować nałożone na niego obowiązki.
Ministerstwo Finansów doszło też do wniosku, że dla podmiotów, które dokonują obrotu napojami, problematyczna jest weryfikacja czy opłata została już zapłacona na wcześniejszych etapach łańcucha dostaw, ze względu na brak obowiązku wykazywania przez podmioty faktu zapłacenia opłaty. – W dalszej perspektywie takie rozwiązanie może również generować dodatkowe koszty dla organów podatkowych, związane z rozliczaniem ewentualnych nadpłat – zauważa MF.
Według resortu, kolejnym elementem “powodującym istotne wątpliwości” jest obowiązująca definicja napoju, która opiera się na odwołaniu do Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU). Tu zidentyfikowano dwa problemy. Pierwszy dotyczy zmiany klasyfikacji wyrobu na dalszych etapach łańcucha dostaw – napój zaklasyfikowany przez producenta do klasy podlegającej opłacie, może zostać zaklasyfikowany przez hurtownika lub detalistę do zupełnie innej klasy, niepodlegającej opłacie. Wynika to z faktu, iż te same towary mogą być klasyfikowane do różnych grup w zależności od rodzaju działalności podmiotu (produkcja, handel). Druga kwestia: zmniejszanie wolumenu sprzedaży napojów na rzecz koncentratów napojów, z uwagi na wątpliwości interpretacyjne dotyczące objęcia opłatą koncentratów. “Jednocześnie w przypadku koncentratów, maksymalna wysokość opłaty (1,20 zł / 1 litr napoju) jest nieproporcjonalna w stosunku do zawartości cukru w skoncentrowanym produkcie”, twierdzi MF.
Planowane zmiany w przepisach mają także zaadresować problem polegający na tym, że ograniczeniem dla wypełnienia obowiązku złożenia Informacji o opłacie CUK jest wymóg dotyczący podpisania formularza podpisem kwalifikowanym. – Obowiązujące przepisy dopuszczają tylko jeden rodzaj podpisu elektronicznego jakim może być opatrzona składana informacja CUK – podpis kwalifikowany, co postrzegane jest jako nieuzasadnione ograniczenie – czytamy.
Ministerstwo zauważa, że “dotychczasowa praktyka w stosowaniu przepisów ustawy o zdrowiu publicznym wskazuje na istotne trudności w interpretacji i stosowaniu regulacji dotyczących dodatkowej opłaty”. – Regulacje te, zrównują sytuację podmiotów unikających jakichkolwiek podatków i opłat z sytuacją podmiotu, który działając w dobrej wierze pomylił się i sam bezzwłocznie naprawił swój błąd. Obecnie, w obydwu przypadkach organ właściwy do poboru opłaty ustala w drodze decyzji dodatkową opłatę w wysokości odpowiadającej 50 proc. kwoty należnej opłaty. Taka konstrukcja opłaty dodatkowej wydaje się zbyt rygorystyczna i niesprawiedliwa dla podmiotów rzetelnie wywiązujących się z nałożonych na nich obowiązków, Obowiązujące regulacje mogą zniechęcać podmioty do samodzielnego korygowania nieprawidłowości powstałych w wyniku niewłaściwego obliczenia opłaty “cukrowej”. Zasadnym wydaje się zatem obniżenie wysokości dodatkowej opłaty i jej zróżnicowanie w zależności od sposobu stwierdzonego uchybienia – czytamy.
Resort zauważa też, że ustawa nie przewiduje możliwości zwrotu opłaty od napojów z zapłaconą opłatą wyprowadzanych z kraju w ramach eksportu lub wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (WDT). – Problem dotyczy podmiotów prowadzących jednocześnie sprzedaż hurtową i detaliczną, które kupują napoje z zapłaconą opłatą i w przypadku wyprowadzenia tych napojów poza terytorium kraju, nie mogą ubiegać się o zwrot tej opłaty. W konsekwencji napoje oferowane przez takie podmioty są mniej konkurencyjne od wyrobów sprzedawanych w ramach WDT lub eksportu przez podmioty wyprowadzające z kraju wyroby nie obciążone opłatą (producent, hurtownik, zamawiający) – wskazano.
Co zmieni się w opłacie cukrowej?
W którym kierunku pójdą zmiany? Poniżej prezentujemy listę, jaka została opublikowana w wykazie prac legislacyjnych i programowych rządu (pisownia oryginalna):
1. W celu uproszczenia zasad obowiązujących w opłacie “cukrowej” dotyczących ustalania podmiotów zobowiązanych do zapłaty proponuje się przeniesienie obowiązku zapłaty opłaty – z podmiotów dokonujących sprzedaży detalicznej lub sprzedających napoje do punktów sprzedaży detalicznej – na producentów, importerów oraz podmioty nabywające wewnątrzwspólnotowo napoje. Przeniesienie obowiązku zapłaty opłaty na początek łańcucha dostaw w znacznym stopniu ułatwi ustalenie podmiotu zobowiązanego do zapłaty, co ma również znaczenie dla zapewnienia skutecznej i efektywnej kontroli wywiązywania się z obowiązków w zakresie opłaty. Proponowana zmiana pozwoli także bardziej skutecznie realizować cele zdrowotne opłaty. Przeniesienie obowiązku zapłaty opłaty, co do zasady, na producenta napojów wydaje się racjonalne, ponieważ wysokość opłaty jest uzależniona od obecności w napoju substancji, których zawartość kształtuje producent. Istotne jest również to, że właśnie ten podmiot odpowiada za prawidłowość wykazywanych i stosowanych w napoju składników.
2. W celu wyeliminowania wątpliwości dotyczących interpretacji pojęcia sprzedaży, projekt przewiduje zmianę definicji “wprowadzenia na rynek krajowy napojów” poprzez rezygnację z odwołania do pojęcia sprzedaży na rzecz dostawy.
3. Przedmiotowy projekt wprowadza również zmianę definicji napoju polegającą na zastąpieniu odwoływania się do klasyfikacji PKWiU na rzecz Nomenklatury Scalonej (CN) oraz doprecyzowaniu, że opłatą „cukrową” są objęte napoje w postaci skoncentrowanej aby wyeliminować wątpliwości dotyczące objęcia opłatą tych produktów. Zmiana ma na celu wyeliminowanie obrotu koncentratami bez opłaty oraz wyrównanie proporcjonalności opłat od koncentratów i napojów przeznaczonych do bezpośredniej konsumpcji. Propozycja jest zgodna z oczekiwaniami przedsiębiorców dokonujących obrotu koncentratami w postaci syropu, które mieszczą się w zakresie obowiązującej definicji napoju i już teraz bezsprzecznie podlegają opłacie. Proponowane rozwiązanie umożliwi zrównanie obciążeń fiskalnych wszystkich podmiotów sprzedających koncentraty, niezależnie od ich postaci (stałej, płynnej, syropu). Dodatkowo przewiduje się brak opłaty od koncentratów wykorzystywanych do produkcji napojów oraz z uwagi na znacznie wyższą zawartość cukru w skoncentrowanym produkcie w stosunku do wyrobu gotowego do spożycia, proponuje się uzupełnienie regulacji o odrębną wysokość opłaty za litr lub kilogram koncentratu.
4. W celu ułatwienia wypełniania obowiązku dotyczącego składania informacji o opłacie CUK, proponuje się odstąpienie od regulowania w ustawie kwestii rodzaju podpisu, którym mogą być one opatrywane. W konsekwencji, zastosowanie będą miały przepisy Ordynacji podatkowej i rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 19 września 2017 r. w sprawie sposobu przesyłania deklaracji i podań oraz rodzajów podpisu elektronicznego, którymi powinny być opatrzone, zgodnie z którym kwalifikowanym podpisem elektronicznym mogą być opatrywane wszystkie deklaracje. Minister właściwy do spraw finansów publicznych może natomiast określić, w drodze rozporządzenia, także inne rodzaje podpisu elektronicznego, którymi może być opatrzona informacja.
5. Projekt uwzględnia również zmianę związaną ze wskazaniem naczelnika urzędu skarbowego jako organu właściwego do przekazania 96,5 proc. kwoty pobranej opłaty oraz dodatkowej opłaty na rachunek bankowy Narodowego Funduszu Zdrowia z zastrzeżeniem, że w przypadku wyznaczenia na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. z 2022 r. poz. 813, z późn. zm.) naczelnika urzędu skarbowego do dysponowania środkami pieniężnymi zgromadzonymi na wspólnym rachunku bankowym obejmującymi opłatę ten naczelnik, przekazuje 96,5 proc. kwoty pobranej opłaty oraz dodatkowej opłaty na rachunek bankowy Narodowego Funduszu Zdrowia. Wskazano również na konieczność złożenia wniosku przez podmiot zobowiązany do zapłaty o zwrot nadpłaty w razie jej powstania.
6. Nowelizacja ustawy obejmuje również rozwiązania, które umożliwią rozróżnienie sytuacji podmiotu unikającego jakichkolwiek podatków i opłat od sytuacji podmiotu, który działając w dobrej wierze pomylił się i sam bezzwłocznie naprawił swój błąd. Proponuje się, aby w przypadku, gdy podmiot zobowiązany do zapłaty opłaty nie uiści tej opłaty w terminie określonym w przepisach ustawy miał zastosowanie art. 53 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa, zgodnie z którym od zaległości podatkowych – tu od niezapłaconej w terminie opłaty – naliczane są odsetki za zwłokę. Ponadto, zaproponowano rozróżnienie procentowe dla określania przez naczelnika urzędu skarbowego dodatkowego zobowiązania w zależności od sposobu stwierdzenia przez organ właściwy w sprawie opłaty uchybienia. Ponadto proponuje się obniżenie dodatkowej opłaty poprzez wskazanie, że odpowiada ona określonemu procentowi kwoty zaniżenia opłaty należnej (50 proc. zaniżenia opłaty lub 25 proc. zaniżenia opłaty), a nie jak dotychczas procentowi całej kwoty należnej opłaty (50 proc. kwoty należnej opłaty).
7. W proponowanej zmianie ustawy przewidziano także możliwość zwrotu opłaty „cukrowej” w przypadku wewnątrzwspólnotowej dostawy albo eksportu od napojów, od których opłata została zapłacona na terytorium kraju. Jednocześnie, mając na uwadze zapewnienie skutecznego nadzoru organów podatkowych, proponuje się ograniczenie możliwości zwrotu opłaty do podmiotu, który dokonał zapłaty opłaty oraz pierwszego nabywcy, który nabywa napoje bezpośrednio od podmiotu obowiązanego do zapłaty opłaty, a następnie dokonuje ich wyprowadzenia poza terytorium kraju w ramach wewnątrzwspólnotowej dostawy albo eksportu. Zwrot opłaty dokonywany będzie na wniosek podmiotu uprawnionego, złożony do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie 3 miesięcy od dnia dokonania dostawy wewnątrzwspólnotowej albo eksportu. Na podmiot występujący z wnioskiem o zwrot opłaty z tytułu dokonania wewnątrzwspólnotowej dostawy albo eksportu napojów, od których opłata została zapłacona na terytorium kraju, nałożono obowiązek przedłożenia wraz z wnioskiem o zwrot opłaty, dokumentów potwierdzających dokonanie zapłaty opłaty oraz dowodów, które będą potwierdzały wywiezienie napojów poza terytorium kraju i dostarczenie ich nabywcy w państwie członkowskim innym niż terytorium kraju albo w przypadku eksportu – dostarczenie nabywcy w kraju trzecim. Wskazano także katalog dokumentów, które potwierdzają dokonanie dostawy wewnątrzwspólnotowej napojów. Natomiast w sytuacji, gdy przedstawione dowody nie potwierdzą jednoznacznie dostarczenia napojów do nabywcy w państwie członkowskim innym niż terytorium kraju, określono alternatywne, dodatkowe dokumenty, które mogą stanowić dowód tego, iż napoje zostały dostarczone wewnątrzwspólnotowo do nabywcy w kraju członkowskim innym niż terytorium kraju.
Za opracowanie projektu ustawy odpowiedzialne jest Ministerstwo Finansów, a prace nad regulacjami pilotuje wiceminister Artur Soboń. Planowany termin przyjęcia projektu przez rząd to pierwszy kwartał 2023 r.