Spóźniony, ale jest. Rząd opublikował nowy projekt ustawy o systemie kaucyjnym!
Polski system kaucyjny wciąż jest w fazie projektowania i regularnie zmieniają się jego założenia. Najnowsze pomysły poznaliśmy w ostatnich dniach w Sejmie, a zwieńczeniem tygodnia było opublikowanie na stronach Rządowego Centrum Legislacji nowej, wyczekiwanej przez producentów i handel wersji projektu ustawy o systemie kaucyjnym.
Projekt liczy 25 stron (a uzasadnienie – 10 stron) i widnieje na nim data 28 września 2022 r. W czwartek 6 października projekt skierowany został do Komitetu do Spraw Europejskich, z prośbą o zgłoszenie uwag do południa w piątek 14 października. – W razie braku uwag, ich przyjęcia lub wyjaśnienia, dokument zostanie uznany za przyjęty z ewentualnym protokołem rozbieżności w trybie obiegowym oraz rekomendowany do rozpatrzenia przez Stały Komitet Rady Ministrów wraz z ewentualnym protokołem rozbieżności – zapowiedziano. Już wcześniej przedstawiciele rządu publicznie ogłosili, że jeszcze w październiku projekt ustawy trafi do Sejmu.
W projekcie ustawy przewidziano wprowadzenie systemu kaucyjnego obejmującego opakowania na napoje z tworzyw sztucznych. Projekt określa wymagania dotyczące utworzenia i prowadzenia systemu kaucyjnego, który będzie wspomagać selektywne zbieranie odpadów powstałych z tych opakowań. System kaucyjny ma zostać utworzony najpóźniej na początku 2025 r., co oznacza niedotrzymanie dotychczasowego terminu (1 stycznia 2023 r.).
Zaproponowane w projekcie ustawy przepisy zobowiązują każdą jednostkę handlu detalicznego i hurtowego o powierzchni handlowej powyżej 200 mkw., w której oferowane są użytkownikom produkty w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym, do odbierania pustych opakowań i odpadów opakowaniowych powstałych z opakowań objętych systemem kaucyjnym oraz do zwrotu kaucji.
– Są to na tyle duże powierzchnie, że pozwolą one na magazynowanie zebranych opakowań bez uciążliwości. Mniejsze jednostki handlowe będą mogły odbierać te opakowania i odpady opakowaniowe, a zarazem zwracać kaucję na zasadzie dobrowolności. Wszystkie jednostki handlowe będą natomiast obowiązane do pobierania kaucji – czytamy w uzasadnieniu projektu.
Zasady pobierania i zwracania kaucji nie zostały doprecyzowane w projekcie ustawy. Wskazano jednak, że kaucja będzie stanowiła określoną kwotę pieniężną, która zostanie pobrana w momencie sprzedaży napoju w opakowaniu, objętym systemem kaucyjnym i zwrócona w momencie zwrotu pustego opakowania lub odpadu opakowaniowego powstałego z opakowania objętego systemem kaucyjnym.
– Nie dopuszcza się zatem zwrotu kaucji w innej postaci, np. w formie bonu czy vouchera na realizację przyszłych zakupów w danym sklepie bądź sieci sklepów. Należy zatem przyjąć, że jednostka handlowa będzie naliczała kaucję na paragonie, na którym widniał będzie zakupiony produkt w opakowaniu objętym systemem kaucyjnym, czyli w taki sposób, jak ma to miejsce obecnie przy nieuregulowanych prawnie systemach kaucyjnych. Z kolei kaucja będzie uiszczana przez użytkownika końcowego w momencie zapłaty za zakupy, tj. łącznie. Natomiast w przypadku zwrotu opakowań lub odpadów opakowaniowych możliwe jest kilka rozwiązań. Odbiór takich opakowań może następować w kasach obsługowych lub w specjalnie przygotowanych do tego miejscach na zasadzie zbiórki ręcznej. Nie jest też wykluczona zbiórka automatyczna, czyli z wykorzystaniem tzw. butelkomatów – czytamy.
– W ramach systemów kaucyjnych możliwe jest także zastosowanie zbiórki mieszanej. Szczególnie w przypadku zbiórki zautomatyzowanej nie można jednoznacznie stwierdzić, na jakich zasadach będzie odbywało się zwracanie kaucji. Możliwe jest, że automat po zeskanowaniu kodów kreskowych bądź innych, specyficznych w ramach danego systemu kaucyjnego (np. kodów QR), będzie wydawał bezpośrednio określoną kwotę, którą otrzyma użytkownik końcowy. Prawdopodobne jest także wydawanie przez automat specjalnego paragonu, na którym będzie widniała kwota, którą zwróci sprzedawca po jego okazaniu. Nie można jednak wykluczyć innych zasad pobierania i zwracania kaucji. Niemniej jednak te zostaną wskazane przez podmiot reprezentujące we wniosku o wydanie zezwolenia na prowadzenie systemu kaucyjnego – napisano w uzasadnieniu.
– Ze względu na konieczność identyfikacji, opakowania na jakie napoje zostaną objęte systemem kaucyjnym, oraz w związku z zapewnieniem braku rozbieżności interpretacyjnych w ustawie zaproponowano w projektowanym art. 8b wprowadzenie definicji “opakowania na napoje”. Wskazano, że opakowaniem na napoje jest opakowanie na płyn przeznaczony do bezpośredniego wypicia, bez konieczności poddania go dalszej obróbce, w szczególności woda, sok, nektar, mleko, jogurt i inny pitny produkt mleczny, napój alkoholowy, z wyłączeniem produktów leczniczych (…), wyrobów medycznych (…) oraz żywności specjalnego przeznaczenia medycznego (…) – czytamy w uzasadnieniu dołączonym do projektu.
W projekcie ustawy zaproponowano także objęcie systemem kaucyjnym opakowań szklanych na napoje wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5l, “ponieważ już obecnie funkcjonują takie systemy tworzone głównie przez browary”. W uzasadnieniu zauważono, że “nie są to jednak systemy uregulowane przepisami prawa oraz nie podlegają ewidencji i sprawozdawczości w zakresie gospodarki odpadami”, dlatego “będą one wymagały dostosowania się do podstawowych warunków dotyczących systemu kaucyjnego określonych przepisami projektowanej ustawy”.
– Aby projektowany system był efektywny, ważne jest, aby objął szeroką grupę danego rodzaju opakowań. Należy zauważyć, że opakowania szklane na napoje rzadko przekraczają pojemność 1,5l. Jest to więc pojemność, która pozwoli objąć systemem kaucyjnym większość wprowadzających napoje w tego rodzaju opakowaniach. Dodatkowo należy pamiętać, że puszki aluminiowe stanowią około 30 proc. opakowań napojowych na rynku polskim. Objęcie tego rodzaju opakowań systemem kaucyjnym spowoduje nie tylko wzrost osiąganych poziomów zbierania i recyklingu odpadów opakowaniowych z aluminium, ale także wpłynie korzystnie ekonomicznie na wprowadzany system kaucyjny oraz zwiększy wygodę dla konsumentów. Dzięki włączeniu puszek aluminiowych do systemu kaucyjnego, zebrane, a następnie poddane recyklingowi będą odpady powstające z tych opakowań, które dziś najczęściej zaśmiecają tereny publiczne – tłumaczą autorzy projektu.
Podkreślają też, że w praktyce gospodarczej przyjęło się używać określenia “system kaucyjny” dla opakowań wielokrotnego użytku oraz określenia “system depozytowy” dla opakowań jednorazowego użytku. – Projektowana ustawa przyjmuje jednak jedno określenie “system kaucyjny” zarówno w odniesieniu do opakowań wielokrotnego użytku, jak i jednorazowego użytku. Ujednolicenie nazewnictwa ma na celu uproszczenie całości systemu oraz jednoczesne zapewnienie jednoznacznej identyfikacji tego systemu przez użytkowników. Przez system kaucyjny należy rozumieć system, w którym przy sprzedaży produktów w opakowaniach na napoje będących napojami pobierana jest opłata, która jest zwracana w momencie zwrotu opakowań lub odpadów opakowaniowych bez konieczności okazania paragonu potwierdzającego wcześniejsze uiszczenie kaucji. Nieodebrana kaucja zostanie przeznaczona na finansowanie systemu kaucyjnego – wskazano.
Więcej na www.wiadomoscihandlowe.pl